ජපන් හනමත්සුරි උළෙල

     ථෙරවාද බෞද්ධ රටවල හා මහායාන බෞද්ධ රටවල බුදුරජාණන් වහන්සේගේ උත්පත්තිය, බුද්ධත්වය හා පරිනිර්වානය සිදු වූ දින වකවානු පිළිබඳව දැඩි වෙනසක් දක්නා ලැබෙයි. ප‍්‍රබලම මාහායාන බෞද්ධ රටක් වූ ජපානය බුදුරජාණන් වහන්සේ උපත ලැබූ දිනය වශයෙන් සලකන්නේ බු: ව: 565 අපේ‍්‍රල් 8 වන දා ය.එහෙත් සිද්ධාර්ථ උත්පත්තිය සිදු වූ ස්ථානය පිළිබඳව එවැනි වෙසක් දක්නට නොලැබේ. ථෙරවාදී රටවල බෞද්ධයන් සේම ජපන් බෞද්ධයෝ ද බුදුන්වහන්සේ වර්තමාන නේපාලයට අයත් ලුම්බිණි උයනේ දී උපත ලැබූ බව විශ්වාස කරති.

     එනිසා මුළු මහත් ජපානය පුරා විසිරී පවත්නා සියලුම බෞද්ධ සම්ප‍්‍රදායයන් හා ඒවාට අයත් අනුගාමිකයෝ බෞද්ධ විද්‍යාල ශිෂ්‍යයෝ මෙදින විශේෂ ආගමික වතාවත්හි නිරත වෙති. මෙදින ජපානය පුරා පැවැත්වෙන මේ ඓතිහාසික උත්සවය හදුන්වනු ලබන්නේ හනමත්සුරි යනුවෙනි. හනමත්සුරි යන්න වචන දෙකක් එක් වීමෙන් සෑදී ඇත. ජපන් භාෂාවෙන් මල් හැඳින්වීම සඳහා හන යන පදය භාවිතා කරන අතර උත්සවය යන්න හැඳින්වීම සඳහා මත්සුරි යන්න භාවිතා කරයි. හනමත්සුරි යන්නෙහි සාමාන්‍ය තේරුම මල් උත්සවය යනුවෙනි.පෙබරවාරි මාසයේ සිට ජපානයේ මල් පීදීම ආරම්භ වේ. එය අපේ‍්‍රල් මාසය වන විට අස්සක් මුල්ලක් නෑර පිපී සකුරා මලින් කුළු ගැන්වෙයි. සිදුහත් උපතත් සුපිපි මල්වලින් ගැවසී ගත් උයනකදී සිදු වූවක් නිසාත්, උපත ලබා සැනෙකින් සිදුහත් කුමරු පියුම් පිට සත් පියවරක් ඉදිරියට පා තැබූ නිසාත් මල් හා සිදුහත් උපත අතර ඇත්තේ විශාල සම්බන්ධතාවයකි. ඒ නිසා මෙයට මල් උත්සවය යන ව්‍යවහාරය සෑම අතින්ම උචිත වේ.

ජපානයේ මෙම මල් උත්සවය පිළිබඳ පුරාණ චීන බුමු දහම සමග ද සම්බන්ධ වී පවතින බව අතැම් උගතුන්ගේ මතයයි. චීනයේ පවා වාර්ෂිකව මෙම හනමත්සුරි උත්සවය පවත්වා ඇති බව චීන බෞද්ධ ඉතිහාසයේ සඳහන්වේ. නිහොංශොකි, මිෂුකගමි වැනි ජපන් ඓතිහාසික ග‍්‍රන්ථවලට අනූව ජපානයේ මෙම මල් උත්සවය පළමු වරට ක‍්‍රි.ව. 606 දී හෙවත් සුයිකො අධිරාජිනියගේ රාජ්‍ය සම්ප‍්‍රාප්තියෙන් 14 වැනි වර්ෂයේ දී සියලුම ආගම් පොදුවේ පවත්වා තිබේ. අපේ‍්‍රල් 8 වැනි දා පැවැත් වූ මෙවැනි උත්වයක් ගැන පාහියන් භික්ෂුව තම දේශාටන වාර්තාවේ සඳහන් කර ඇත. 

නරා යුගයේ දී ඉදිවුණු විහාරාරාම අතුරින් ඉතා සම්මානණීයත්වයට පත්ව තිබූ නොදයිිජි විහාරයේ පරණ සිදුහත් පිළිමයක් දක්නා ලැබෙන හෙයින් මේ හනමත්සුරි උත්සවය නරා යුගයේ දී හෝ ඊට මදක් කලින් ආරම්භ වන්නට ඇතැයි බොහෝ දෙනා නිගමනය කරති.

      ආරම්භක අවස්ථාවේ හනමත්සුරි උළෙල භික්ෂූන්වහන්සේ සහ ඒ ඒ ආරාමවල දායකකාරකාදීන් අතුරෙන් බලවත් පිරිස පමණක් සිදු කරන උත්සවයක් සේ පැවතී ඇත. එය නැරඹීම සාමාන්‍ය මහජනයාගේ සිරිත වී තිබේ.

     ජපානයේ බොහෝ විහාරවල කුඩා සිදුහත් ප‍්‍රතිමාවක් දක්නට ලැබෙන බවත් එය පියු පිට වඩින සිදුහත් කුමරුගේ විලාසයක් නරූපණය කරන බවත් සැලකේ. ඒ පිළිමය සෑම වසරකම අපේ‍්‍රල් 8 වන දා විහාරය ඉදිරිපස මණුඩපයකට වැඩම කරවනු ලබයි. එක් වූ සිවලු දෙනා පිළිවෙළින් සුවඳ තේ පැන්වලින් පිළිරුව නහවති. ඇතැම් විහාරවල පෙරහැර පැවැත්වීමේ චාරිත‍්‍රයක්  සහ එහි කුඩා දරුවෝ කිමෝනාවලින් සැරසී පෙළට ගමන් තරනු ලබති. ජපානයේ පොදු උත්සව අතරින් මෙය ඉතා උත්කර්ෂවත් ලෙස පවත්වනු ලැබේ.

   සිදුහත් ප‍්‍රතිමාව තේ පැන්වලින් නැහැවීමට හේතුව වන්නේ සිදුහත් කුමරු උපත ලබන මොහොතේ දෙව්ලොව සිට සුවඳ පැන් වර්ෂාවක් පතිත වූ බව ජපන් වැසියෝ විශ්වාස කිරීමයි. චීනයේ ද සිදුහත් උපත සිහි කිරීමට සුවඳ පැන්වලින් නැහැවීම සිරිතක් වී ඇත.

    ජපන් වැසියෝ බුදුන් වහන්සේගේ  බුද්ධත්වය ලැබූ දිනය වශයෙන් සලකණු ලබන්නේ බු.ව. 531 දෙසැම්බර් 8 වන දා ය. ඇතැම් ආරාමවල මේ දිනය අරමුණු කරගෙන උත්සව ද පවත්වති. සෙන් ආරාමවල සම්බුද්ධත්වය සිහි කිරීමේ උත්සවයට විශේෂ තැනක් හිමි වේ. 

    බු.ව. 486 පෙබරවාරි 15 දා සම්බුද්ධ පරිනිර්වානය සිදු වූ බව ජපන් වැසියන්ගේ සාමාන්‍ය පිළිගැනීම වේ. එය අරමුණු කරගෙන ද ආගමික උත්සව පවත්වනු ලැබේ. පරිනිර්වානය අරමුණු කරගෙන පවත්වන උත්සවය ඊතයිකො ලෙස හදුන්වනු ලැබේ.

                                                                      - මුුතූ ඩිලානි -